रक्त क्यान्सर (Blood Cancer) : यस्ता हुन्छन् रक्त क्यान्सरको लक्षणहरु
यस पोस्ट एक अति नै महत्वपुर्ण विषय "रक्त क्यान्सर" को बारेमा रहेको छ, अन्तिम सम्म पढेर जानकारी लिन सक्नु हुनेछ ।
"रक्त क्यान्सर" जसलाई हामिले बुझ्ने भाषामा भन्नू पर्दा रगतमा भएको क्यान्सर हो भन्ने गरिन्छ । यो पोस्ट मार्फत रक्त क्यान्सर के हो ? रक्त क्यान्सर कसरी हुन्छ? रक्त क्यान्सर को लक्षणहरू के-के हुन? भन्ने विषयमा सम्पुर्ण जानकारी प्रस्तुत गरिएको छ । अन्तिम सम्म पढेर पूरा जानकारी लिन सक्नु हुनेछ ।
रक्त क्यान्सर के हो ? रक्त क्यान्सरले कसरी हामिलाई असर गर्छ ?
शरीर को हड्डी भित्र एक प्रकारको मासी रहेको हुन्छ । यहाँले खसी, बाख्राको मासु खाँदा विचार गर्नु भएको हुन सक्छ, हड्डी भित्र रहेको सेतो जेल जस्तो पर्दार्थ वा नरम पदार्थ जसलाइ बोनम्यारो (Bone Marrow) भनिन्छ । बोनम्यारो को काम शरिरको लागी चाहिने रातो रक्त कोष, सेतो रक्तकोष, प्लेटलेट बनाउन काम गर्छ । बोनम्यारो ले १ दिनमा करिव २०० मिलियन नँया रातो रक्त कोष बनाउने गर्छ । रातो रक्त कोषको काम शरिर भरी अक्सिजन सप्लाई गर्नु हो । सेता रक्तकोष हाम्रो इम्युन सिस्टम हो अर्थात हामिलाई भाइरसको सङ्क्रमण हुँदा बचाउने काम सेतो रक्त कोष ले गर्दछ । साथै चोटपटक लाग्दा चोट लागेको उक्त ठाउमा रगत जमाएर रगत बग्न नदिने, रगतलाइ घाउमा जमाईदिने काम प्लेटलेट को हो ।
भिडियो :
यी सबै ३ तत्व हाम्रो रातो रगत मा पाइन्छ । यो रातो रगत बनिने हड्डी भित्रको मासीमा हो । जब हड्डी भित्रको मासी मा क्यान्सर को सेलहरु बनिन्छ तब रगत बन्न सक्दैन । रगत बन्ने कार्य नै रोकिन्छ र सरिरमा रगत को अभाव हुन गएर एनिमिया हुन सुरु हुन्छ । रक्त क्यान्सरको बिमारी लाई रगत दिईरहनु पर्ने हुन्छ । किनकी उसको शरिरमा रगत नै बनिदैन ।
धेरै जसो रक्त क्यान्सर सेता रक्त कोष मा भएको पाइन्छ जस्लाइ ल्यूकेमिया भनेर चिनिन्छ । सेतो रक्तकोष मा क्यान्सर भएपछी शरीर को रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता घट्दछ र रोग सङ्ग लड्ने क्षमता शरीरमा नभए पछि विभिन्न रोग ले च्याप्ने र बिमारी भै रहने हुन्छ र यसको असर रातो रक्तकोष, प्लेटलेट मा पनि पर्छ । जसरी मानिस लाई एच आइ भि लागे पस्चात र एच आइ भि को भाइरस ले बिस्तारै आक्रमण गरेर शरीर को सेता रक्तकोष मा असर गरि शरीर को इम्युन सिस्टम यानिकी रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता घट्दै गै एड्स हुदछ । त्यसरी नै रक्त क्यान्सर बाट रोग प्रतीरोधात्मक क्षमता घटाई विभिन्न रोग लाग्ने गर्दछ ।
रक्त क्यान्सरलाई 3 प्रकारमा वर्गीकरण गरिएको छ ।
- ल्यूकेमिया क्यान्सर,
- माइलोमा क्यान्सर र
- लिम्फोमा क्यान्सर
ल्यूकेमिया क्यान्सर :
ल्यूकेमिया क्यान्सर के हो?
ल्यूकेमिया बालबच्चाहरुमा धेरै हुने क्यान्सर हो । यो क्यान्सर १५ वर्ष मुनिका बालबालिकाहरुमा हुने गर्दछ ।
ल्यूकेमिया भनेको सेतो रक्तकोषमा हुने क्यान्सर हो । सेतो रक्त कोष हाम्रो लागी अतिनै महत्वपुर्ण चिज हो यस्ले हामिलाई रोगसँग लड्ने क्षमता बढाउदछ । जब हड्डिको मासी भित्र यानिकी बोनम्यारो भित्र, क्यान्सरको सेलहरु बढ्न सुरु हुन्छन् तब सेता रक्तकोष को मात्रा बढने गर्दछ । अर्थात आवस्यकता भन्दा बढि सेता ड्यामेज रक्तकोष बन्निन सुरु हुन्छन । रातो रक्तकोष र प्लेटलेटको सँख्या लाई बिस्थापित पारिदिने गर्छ । जब रातो रक्तकोष र प्लेटलेट बिस्थापित हुन्छ तब शरिरमा अक्सिजन को कमि हुने र रगतको कमि भएर एनिमिया हुने गर्दछ । अक्सिजन ट्रान्स्पोर्ट गर्ने काम रातो रक्त कोषको हो, त्यही भएर रातो रक्तकोषलाई सेतो रक्तकोषले हटाइदिए पछि मानव शरीरमा विभिन्न लक्षणहरु देखिन सुरु हुन्छ ।
भिडियो :
भिडियो :
ल्यूकेमिया क्यान्सरका लक्षणहरू :
बालबच्चाका देखिने ल्यूकेमिया क्यान्सर र रक्त क्यान्सरको लक्षणहरु
- ज्वरो आउनु,
- सर्दि लागिरहनु,
- कमजोरी महसुस हुनु,
- थकाइ लागिरहनु,
- वजन आफै कम भएर जानु,
- बारम्बार भाइरसको सङ्क्रमण भइरहनु,
- ठन्डा मौसममा पनि राति धेरै पसिना आउनु,
- छालामा राता-राता मसिना डाबरहरु आउनु,
- हाड जोर्नी दुख्नु,
- नाक बाट रगत बग्नु,
- नाथ्री फुटि रगत बगि रहनु,
- साना तिना चोटपटक लाग्दा पनि प्लेटलेटको कमि भै रगत बगिरहनु,
- घाँटी र काखी मुनि रहेका भागहरु सुन्निनु,
- रगतको कमि हुनु,
- स्वास-प्रस्वासमा समस्या आउनु
आदि यी रोग का लक्षणहरु हुन् ।
यदि यस्ता लक्षणहरू बारम्बार भइ रहे डाक्टरको मा चाडैं जचाउन जानुपर्दछ । सामान्य तया यस्ता सँकेतहरु प्राय भइ रहेकै पाइन्छन तर पनि परिवारमा यदि कसैलाइ रक्त क्यान्सर भएको छ भने बंशाणुगत गुण बाट पनि हुने गर्दछ । बंशाणुगत गुण नै पहिलो नम्बरमा मा आउछ । बंशाणुगत गुणबाट बुबा, आमा मा छैन कसरी लाग्यो? भन्ने प्रस्न मा चाँही के हुन्छ ? क्यान्सरको सेल ले बंशाणुगत गुण लाइ खेद्ने गर्दछ । जस्तो हजुरबालाई क्यान्सर भएको थियो भने छोरालाई नदेखिएर नाती को पालामा वा पनातीको पालामा देखिन पनि सक्दछ । त्यो तरिकाले बंशाणुगत गुण सर्ने गर्दछ । अन्य कारणहरुमा बढ्दो बिषादी युक्त खाना, वातावरण प्रदुषण, विकिरण को असर आदि पर्दछन ।
माइलोमा क्यान्सर :
माइलोमा क्यान्सर के हो?
माइलोमा भनेको पनि रक्त क्यान्सर कै एक नाम हो । माइलोमा ले प्लाजामा केसिकाहरुलाइ नस्ट पार्ने काम गर्छ । प्लाज्मा हड्डी भित्रको मासी मा नै रहने गर्दछ । अर्थात बोनम्यारो भित्र को प्लाज्मामा हुने क्यान्सर भनी बुझ्न सकिन्छ । प्लाज्माले शरीरमा रोग सङ्क्रमण सँग लड्ने काम गर्छ । प्लाजामा ले हामिलाइ भाइरस इन्फेक्सन हुदा रोग सँग लड्ने क्षमता बढाउछ । हाम्रो शरिरको एन्टिबडिज को काम गर्ने जिम्मा प्लाजामा लाई सुम्पिएको हुन्छ । यसको कारण ले किड्नी फेल हुने पनि सम्भावना रहन्छ ।
माइलोमा क्यान्सरका लक्षणहरू :
- माइलो मा क्यन्सर हुँदा हड्डीहरुको दुखाइ हुनु,
- छातीको हड्डी वा पछाडी पट्टीको हड्डी धेरै दुख्नु,
- भोक नलाग्नु, कब्जियत हुनु,
- मानसिक तनाब बढ्नु,
- के गरौ कसो गरौं जस्तो छट्पटी हुनु,
- वजन घट्नु, तिर्खा धेरै लागिरहनु,
- खुट्टा सुन्निनु वा दुख्नु,
- बारम्बार भाइरसको सङ्क्रमण हुनु,
- कमजोर हुनु,
- थकाइ लागिरहनु
यस्ता लक्षणहरु सामान्य तया सबैलाइ हुने गर्दछ र यस्ता लक्षणहरु देखिदैमा रक्त क्यान्सर भयो भनेर आत्तिनु हुन्न । तर सधै दैनिक नै यस्तै लक्षणहरु मात्र देखि रहन्छ भने हामिले वेवास्ता पनि गर्नुहुदैन । समय मै उपचार गर्न वा चेकअप गर्न जानु पर्दछ । उपचार गर्दा पनि निको नहुँदा अनि रगत परिक्षणबाट बिस्तारै थाहा हुन्छ । आत्तिनु पर्दैन सबै कुरा डाक्टर कहाँ पुगि चेकअप गरे पछि डाक्टर ले त्यस्को उपचार बिधि बिस्तारमा यहाँ लाई बताउनु हुनेछ ।
अन्य भिडियो :
अन्य भिडियो :
लिम्फोमा क्यान्सर :
लिम्फोमा क्यान्सर कस्तो क्यान्सर हो ?
लिम्फोमा क्यान्सर हाम्रो शरिरको ग्रन्थीहरू सँग सम्बन्धित क्यान्सर हो । हाम्रो प्रतिरक्षा प्रणालाईलाई नस्ट गर्ने क्यान्सर लिम्फोमा क्यान्सर हो । यी ग्रन्थीहरु हाम्रो शरीर को इम्युन सिस्टम को लागी अति नै महत्वपुर्ण हुन्छन । हाम्रो शरीर मा यिनिहरुको आफ्नै सँजाल हुन्छ । जब यो ग्रन्थिमा क्यान्सरको सेल विकसित हुन्छ तब हाम्रो शरीर का ग्रन्थीहरुले काम गर्न छोड्छन् ।
लिम्फोमा क्यान्सरका लक्षणहरू :
लिम्फोमा क्यान्सरको लक्षणहरू पनि ल्यूकेमिया क्यान्सर सङ्ग मिल्ने लक्षण हुन्छ. काखिमुनि, काछ वरिपरी र घाँटि मुनिका ग्रन्थिहरु सुनिन्छन् । वजन घटेर जान सुरु हुन्छ । स्वास बढ्ने वा स्वास फेर्न समस्या हुने गर्छ । ज्वरो आइरहन्छ, ठान्डा मौसम मा पनि राति पसिना आउछ ।
बिशेष गरी ५० देखि ६० वर्षका पुरुषहरूमा यो किसिमको रक्त क्यान्सर हुने गरेको पाइन्छ । यस्ता लक्षण देखा परे बेलैमा सावधानी अपनाउनु पर्दछ । कुनै पनि लक्षणहरुलाई बेवास्ता गर्नुहुदैन । बेलैमा रोग चिन्न सकेर उपचार गर्दा निको भएका उदाहरणहरु पनि हामिले देखेका छौँ । बालबालिका मा हुने क्यान्सर बेलैमा चिन्न सके अवस्य निको हुनेछ ।
